Trường Chính trị tỉnh Bình Phước
Cách mạng Tháng Tám 1945: Đánh dấu mốc son chói lọi trong dòng chảy của lịch sử dân tộc Việt Nam
Trong sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam, chúng ta có thể tự hào và khẳng định rằng, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một cuộc cách mạng vĩ đại nhất. Vĩ đại ấy thể hiện ở chỗ, cách mạng thành công đã đưa đất nước ta bước vào một kỷ nguyên mới:-kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội. Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời, được đánh dấu bằng bản Tuyên ngôn Độc lập do Hồ Chí Minh, thay mặt Chính phủ lâm thời đọc tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 02/9/1945.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra đường lối cách mạng đúng đắn, sáng tạo, tập hợp mọi tầng lớp người Việt Nam yêu nước trong mặt trận dân tộc thống nhất rộng lớn để tiến hành cuộc tổng khởi nghĩa thành công có ý nghĩa lịch sử. Trãi qua quá trình chuẩn bị mọi mặt dẫn đến thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám, ta có thể tự hào và khẳng định đây chính là thắng lợi của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là biểu tượng rực rỡ của tinh thần yêu nước, của ý chí quật cường không chịu mất nước, không cam làm nô lệ, thể hiệ khát vọng tự do, hòa bình, ấm no, hạnh phúc của dân tộc Việt Nam đã được hun đúc qua hàng nghìn năm. Đồng thời, đây cũng là thắng lợi của việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại. Chúng ta biết rằng, Ðảng ta do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, tổ chức và rèn luyện với tầm nhìn xa, trông rộng đã dự báo chính xác thời cơ để tiến hành cuộc cách mạng. Khi thời cơ đến, tình hình cách mạng đã chín muồi, Ðảng ta kịp thời phát động toàn dân, triệu người như một, vùng lên lật đổ chế độ thực dân phong kiến đã áp bức, bóc lột nhân dân ta, lập nên chính quyền cách mạng do nhân dân làm chủ trong cả nước, mở ra một kỷ nguyên mới đó là kỷ nguyên độc lập tự do cho dân tộc Việt Nam.
Tình hình thế giới trong những ngày đầu tháng 8/1945, cuộc chiến tranh thế giới thứ hai diễn ra chuẩn bị đi đến hồi kết. Sau khi đánh bài hoàn toàn phát xít Đức và chấm dứt chiến sự ở châu Âu, các nước đứng đầu là Mỹ và Liên Xô đã dồn sức tiêu diệt phát xít Nhật ở châu Á, buộc Chính phủ Nhật phải tuyên bố đầu hàng không điều kiện (13/8/1945). Quân đội Nhật chiếm đóng ở Đông Dương bị tê liệt, mất tinh thần chiến đấu, chính phủ bù nhìn hoang mang cực độ. Trước sự chuyển biến của tình hình, từ ngày 13 - 15/8/1945, Đảng Cộng sản Đông Dương triệu tập Hội nghị toàn quốc tại Tân Trào (Tuyên Quang), nhận định thời cơ đã đến, quyết định phát động tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước trước khi quân Đồng minh vào. Hội nghị quyết định thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc để kịp thời chỉ đạo thống nhất phong trào khởi nghĩa các địa phương. Từ ngày 14 đến ngày 18/8, nhiều địa phương tuy chưa nhận được lệnh tổng khởi nghĩa, nhưng do nắm vững tinh thần các nghị quyết, chỉ thị trước đó của Đảng Cộng sản Đông Dương, căn cứ vào tình hình thực tiễn đã kịp thời, chủ động, sáng tạo, linh hoạt nổi dậy khởi nghĩa. Bốn tỉnh giành chính quyền sớm nhất là Hải Dương, Bắc Giang, Hà Tĩnh, Quảng Nam (ngày 18/8/1945). Tại Hà Nội, vào giữa tháng 8/1945, phong trào cách mạng ngày càng dâng cao, thu hút đông đảo quần chúng tham gia. Ngày 19/8, theo lời kêu gọi nổi dậy khởi nghĩa của Mặt trận Việt Minh, đồng bào rầm rập kéo đến quảng trường Nhà hát lớn dự mít tinh trong tiếng hát “Tiến quân ca” và cờ đỏ sao vàng, sau đó chia ra thành nhiều đoàn biểu tình đi chiếm các cơ quan chính quyền địch (phủ khâm sai, tòa thị chính, trại lính bảo an, sở cảnh sát...). Có thể khẳng định, cuộc khởi nghĩa thắng và giành thắng lợi hoàn toàn ở Hà Nội đã cổ vũ to lớn cho phong trào khởi nghĩa ở cả nước. Ngày 23/8, dưới sự lãnh đạo của Xứ ủy Trung Kỳ và Tỉnh ủy Thừa Thiên - Huế, nhân dân ta nổi dậy làm chủ thành phố Huế - kinh đô hàng trăm năm của chế độ phong kiến triều Nguyễn và là thủ phủ của chính quyền bù nhìn trung ương, vua Bảo Đại buộc phải thoái vị. Ngày 25/8, Xứ ủy Nam Kỳ đã lãnh đạo nhân dân Sài Gòn giành quyền làm chủ, đánh đổ thành lũy cuối cùng của chế độ thực dân. Thắng lợi của các cuộc khởi nghĩa ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn có ý nghĩa quyết định đối với thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám trong phạm vi cả nước. Chỉ trong vòng nửa tháng (từ 14 - 28/8/1945) cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn. Lần đầu tiên trong lịch sử dân tộc Việt Nam, chính quyền cả nước thuộc về tay nhân dân.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công và giành thắng lợi, đó là sự hội tụ của ý chí độc lập tự chủ, tự lực, tự cường của dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng; là thắng lợi vĩ đại của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh được Đảng ta vận dụng một cách sáng tạo vào điều kiện cụ thể đất nước là lúc bấy giờ. Cách mạng tháng Tám năm 1945 thắng lợi đã chứng minh một chân lý của thời đại: các dân tộc bị đô hộ áp bức, bót lột bị xâm lược nếu có ý chí kiên cường với đường lối đúng đắn, sáng tạo, biết đoàn kết đấu tranh vì khát vọng hòa bình và biết tranh thủ sức mạnh của thời đại thì dân tộc đó nhất định thắng lợi. Vì thế, trong diễn văn kỷ niệm Cách mạng tháng Tám, Người khẳng định: “Suốt trong 80 năm nước ta bị Pháp chiếm, nhân dân ta từ Nam đến Bắc đã nhiều lần nổi dậy chống giặc ngoại xâm. Nhưng vì bọn vua quan hèn mạt, câu kết với địch, phản nước hại dân, cho nên các cuộc khởi nghĩa đều thất bại. Cách mạng Nga thành công đã thức tỉnh các dân tộc bị áp bức, dạy cho họ cách tổ chức, đấu tranh và giành thắng lợi. Nhờ vậy mà ta có Đảng tiên phong, có Mặt trận dân tộc thống nhất, đoàn kết và lãnh đạo toàn dân, kiên quyết đấu tranh cho độc lập tự do, làm Cách mạng Tháng Tám thắng lợi. Lần đầu tiên trong lịch sử nhân dân ta được hoàn toàn giải phóng: Đã phá tan cái xiềng xích nô lệ thực dân, đã đập đổ cái chế độ thối nát của vua quan phong kiến, đã lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Từ đó dân ta làm chủ nước ta[2].
Tài liệu tham khảo:
[1]. Hồ Chí Minh, Toàn tập,tập 7, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội, 2011; tr.26.
[2]. Hồ Chí Minh, Toàn tập,Sđd, tập 10, tr.85.
[3]. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2021, t.1, tr.33.
Tình hình thế giới trong những ngày đầu tháng 8/1945, cuộc chiến tranh thế giới thứ hai diễn ra chuẩn bị đi đến hồi kết. Sau khi đánh bài hoàn toàn phát xít Đức và chấm dứt chiến sự ở châu Âu, các nước đứng đầu là Mỹ và Liên Xô đã dồn sức tiêu diệt phát xít Nhật ở châu Á, buộc Chính phủ Nhật phải tuyên bố đầu hàng không điều kiện (13/8/1945). Quân đội Nhật chiếm đóng ở Đông Dương bị tê liệt, mất tinh thần chiến đấu, chính phủ bù nhìn hoang mang cực độ. Trước sự chuyển biến của tình hình, từ ngày 13 - 15/8/1945, Đảng Cộng sản Đông Dương triệu tập Hội nghị toàn quốc tại Tân Trào (Tuyên Quang), nhận định thời cơ đã đến, quyết định phát động tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước trước khi quân Đồng minh vào. Hội nghị quyết định thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc để kịp thời chỉ đạo thống nhất phong trào khởi nghĩa các địa phương. Từ ngày 14 đến ngày 18/8, nhiều địa phương tuy chưa nhận được lệnh tổng khởi nghĩa, nhưng do nắm vững tinh thần các nghị quyết, chỉ thị trước đó của Đảng Cộng sản Đông Dương, căn cứ vào tình hình thực tiễn đã kịp thời, chủ động, sáng tạo, linh hoạt nổi dậy khởi nghĩa. Bốn tỉnh giành chính quyền sớm nhất là Hải Dương, Bắc Giang, Hà Tĩnh, Quảng Nam (ngày 18/8/1945). Tại Hà Nội, vào giữa tháng 8/1945, phong trào cách mạng ngày càng dâng cao, thu hút đông đảo quần chúng tham gia. Ngày 19/8, theo lời kêu gọi nổi dậy khởi nghĩa của Mặt trận Việt Minh, đồng bào rầm rập kéo đến quảng trường Nhà hát lớn dự mít tinh trong tiếng hát “Tiến quân ca” và cờ đỏ sao vàng, sau đó chia ra thành nhiều đoàn biểu tình đi chiếm các cơ quan chính quyền địch (phủ khâm sai, tòa thị chính, trại lính bảo an, sở cảnh sát...). Có thể khẳng định, cuộc khởi nghĩa thắng và giành thắng lợi hoàn toàn ở Hà Nội đã cổ vũ to lớn cho phong trào khởi nghĩa ở cả nước. Ngày 23/8, dưới sự lãnh đạo của Xứ ủy Trung Kỳ và Tỉnh ủy Thừa Thiên - Huế, nhân dân ta nổi dậy làm chủ thành phố Huế - kinh đô hàng trăm năm của chế độ phong kiến triều Nguyễn và là thủ phủ của chính quyền bù nhìn trung ương, vua Bảo Đại buộc phải thoái vị. Ngày 25/8, Xứ ủy Nam Kỳ đã lãnh đạo nhân dân Sài Gòn giành quyền làm chủ, đánh đổ thành lũy cuối cùng của chế độ thực dân. Thắng lợi của các cuộc khởi nghĩa ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn có ý nghĩa quyết định đối với thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám trong phạm vi cả nước. Chỉ trong vòng nửa tháng (từ 14 - 28/8/1945) cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn. Lần đầu tiên trong lịch sử dân tộc Việt Nam, chính quyền cả nước thuộc về tay nhân dân.
Nhân dân các tỉnh Nam Bộ vùng lên giành chính quyền trong những ngày cách mạng Tháng Tám sôi sục (Nguồn tư liệu TTXVN)
Như vậy, chỉ trong vòng 15 năm kể từ khi Đảng ta ra đời (1930 - 1945), Đảng ta đã lãnh đạo cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, tiến hành ba cao trào cách mạng: một là, cao trào cách mạng 1930 - 1931, với đỉnh cao là phong trào Xô-viết - Nghệ Tĩnh. Hai là, cao trào cách mạng đòi dân sinh, dân chủ (1936 - 1939). Ba là, cao trào cách mạng giải phóng dân tộc (1939 - 1945). Trong Tháng Tám lịch sử, với nghệ thuật lãnh đạo tài tình, Đảng Cộng sản Việt Nam đã chớp thời cơ thuận lợi nhất, lãnh đạo toàn thể dân tộc Việt Nam tiến hành “tổng khởi nghĩa, đánh đổ đế quốc phong kiến, thành lập nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Qua thắng lợi này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Cách mạng Tháng Tám đã lật đổ nền quân chủ mấy mươi thế kỷ, đã đánh tan xiềng xích thực dân gần 100 năm, đã đưa chính quyền lại cho nhân dân, đã xây nền tảng cho nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, độc lập, tự do, hạnh phúc. Đó là một cuộc thay đổi cực kỳ to lớn trong lịch sử của nước ta”[1]. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công và giành thắng lợi, đó là sự hội tụ của ý chí độc lập tự chủ, tự lực, tự cường của dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng; là thắng lợi vĩ đại của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh được Đảng ta vận dụng một cách sáng tạo vào điều kiện cụ thể đất nước là lúc bấy giờ. Cách mạng tháng Tám năm 1945 thắng lợi đã chứng minh một chân lý của thời đại: các dân tộc bị đô hộ áp bức, bót lột bị xâm lược nếu có ý chí kiên cường với đường lối đúng đắn, sáng tạo, biết đoàn kết đấu tranh vì khát vọng hòa bình và biết tranh thủ sức mạnh của thời đại thì dân tộc đó nhất định thắng lợi. Vì thế, trong diễn văn kỷ niệm Cách mạng tháng Tám, Người khẳng định: “Suốt trong 80 năm nước ta bị Pháp chiếm, nhân dân ta từ Nam đến Bắc đã nhiều lần nổi dậy chống giặc ngoại xâm. Nhưng vì bọn vua quan hèn mạt, câu kết với địch, phản nước hại dân, cho nên các cuộc khởi nghĩa đều thất bại. Cách mạng Nga thành công đã thức tỉnh các dân tộc bị áp bức, dạy cho họ cách tổ chức, đấu tranh và giành thắng lợi. Nhờ vậy mà ta có Đảng tiên phong, có Mặt trận dân tộc thống nhất, đoàn kết và lãnh đạo toàn dân, kiên quyết đấu tranh cho độc lập tự do, làm Cách mạng Tháng Tám thắng lợi. Lần đầu tiên trong lịch sử nhân dân ta được hoàn toàn giải phóng: Đã phá tan cái xiềng xích nô lệ thực dân, đã đập đổ cái chế độ thối nát của vua quan phong kiến, đã lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Từ đó dân ta làm chủ nước ta[2].
Cuộc mít tinh phát động khởi nghĩa giành chính quyền do Mặt trận Việt Minh tổ chức tại Nhà hát lớn Hà Nội ngày 19/8/1945 (nguồn: Tư liệu TTXVN)
Nhìn vào dòng chảy lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, mỗi con người Việt đều tự hào về thế hệ cha ông đã cống hiến hết mình, hy sinh xương máu cho vận mệnh của dân tộc với mục tiêu xuyên suốt đó là, hòa bình, độc lập, tự do và hạnh phúc. Cách mạng Tháng Tám thành công cũng là một trong những minh chứng cho khát vọng đó, khát vọng của hàng triệu trái tim con người Việt. Ngày nay, đã trải qua 76 năm từ khi cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, nhiều thế hệ hôm nay được ôn lại sự kiện lịch sử hùng hồn đó làm cho mỗi chúng ta thêm lòng tự hào. Cách mạng Tháng Tám thành công đã để lại bài học quý báu và mang ý nghĩa thời đại. Đó là sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam, Đảng đề ra được đường lối cách mạng đúng đắn, có phương pháp khoa học, hình thức đấu tranh phù hợp, biết nắm bắt thời cơ, xây dựng lực lượng và tổ chức, phát huy được sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại để cùng nhân dân tiến lên giành và giữ chính quyền. Ngày nay, trong quá trình phát triển đất nước, bài học ấy tiếp tục được Đảng ta vận dụng, tại Văn kiện Đại hội XIII, Đảng ta khẳng định: “Tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta là phải kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng; bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, bình đẳng, hợp tác, cùng có lợi, để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đây là vấn đề mang tính nguyên tắc, có ý nghĩa sống còn đối với chế độ ta, là nền tảng vững chắc của Đảng ta, không cho phép ai được ngả nghiêng, dao động”[3].Tài liệu tham khảo:
[1]. Hồ Chí Minh, Toàn tập,tập 7, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội, 2011; tr.26.
[2]. Hồ Chí Minh, Toàn tập,Sđd, tập 10, tr.85.
[3]. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2021, t.1, tr.33.
Tác giả bài viết: Ths. Nguyễn Kim Dự
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Thống kê truy cập
- Đang truy cập20
- Máy chủ tìm kiếm3
- Khách viếng thăm17
- Hôm nay7,653
- Tháng hiện tại183,034
- Tổng lượt truy cập9,145,396
 |  |  |