HƯỚNG TỚI ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ BLOCKCHAIN TRONG QUẢN LÝ ĐỀ THI TẠI TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH BÌNH PHƯỚC

Tuy nhiên, các phương pháp quản lý đề thi truyền thống hiện nay tại nhiều cơ sở đào tạo, bao gồm cả các trường chính trị, vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định. Quy trình thủ công, phụ thuộc nhiều vào con người có thể dẫn đến nguy cơ rò rỉ thông tin, sai sót trong quá trình biên soạn, sao lưu, vận chuyển và bảo quản đề thi. Việc truy xuất lịch sử chỉnh sửa, theo dõi quá trình phân phối đề thi gặp nhiều khó khăn, thiếu tính minh bạch và dễ bị can thiệp. Những thách thức này không chỉ ảnh hưởng đến tính bảo mật của đề thi mà còn có thể gây ra những hệ lụy tiêu cực đến niềm tin của học viên và uy tín của nhà trường.

Trước thực trạng đó, công nghệ blockchain nổi lên như một giải pháp công nghệ đột phá, mang lại tiềm năng to lớn trong việc giải quyết các vấn đề tồn tại của hệ thống quản lý truyền thống [1]. Với các đặc tính ưu việt như tính phi tập trung, bất biến, minh bạch và bảo mật cao, blockchain hứa hẹn sẽ tạo ra một cuộc cách mạng trong cách thức quản lý dữ liệu, bao gồm cả quản lý đề thi. Bài luận này sẽ tập trung phân tích, làm rõ tiềm năng và đề xuất mô hình ứng dụng công nghệ blockchain trong công tác quản lý đề thi tại Trường Chính trị tỉnh Bình Phước, hướng tới một hệ thống quản lý hiện đại, an toàn và hiệu quả hơn.

1. Tổng quan về Công nghệ Blockchain

Công nghệ blockchain, hay còn gọi là công nghệ chuỗi khối, về bản chất là một cơ sở dữ liệu phân tán, phi tập trung, trong đó thông tin được lưu trữ trong các khối (blocks) được liên kết với nhau bằng mã hóa và được bảo vệ theo thời gian [2].

Mỗi khối chứa một tập hợp các giao dịch hoặc dữ liệu đã được xác thực và không thể thay đổi sau khi đã được thêm vào chuỗi, các khái niệm cốt lõi của công nghệ blockchain bao gồm:

- Tính phi tập trung (Decentralization): Dữ liệu không được lưu trữ ở một máy chủ trung tâm duy nhất mà được phân tán trên nhiều nút (nodes) trong mạng lưới. Điều này giúp loại bỏ điểm yếu trung tâm, tăng cường khả năng chống tấn công và đảm bảo tính liên tục của hệ thống [3].

- Tính bất biến (Immutability): Một khi dữ liệu đã được ghi vào blockchain, nó không thể bị sửa đổi hoặc xóa bỏ. Mọi thay đổi đều được ghi nhận dưới dạng một giao dịch mới, tạo ra một dấu vết kiểm toán rõ ràng và minh bạch [4].

- Tính minh bạch (Transparency): Mặc dù danh tính của người dùng có thể được ẩn danh, các giao dịch và dữ liệu trên blockchain (đối với các blockchain công khai hoặc blockchain được cấp phép cho các bên liên quan) đều có thể được theo dõi và xác minh bởi tất cả những người tham gia mạng lưới có quyền truy cập [5].

- Cơ chế đồng thuận (Consensus Mechanism): Đây là tập hợp các quy tắc mà các nút trong mạng phải tuân theo để xác thực và đồng ý về tính hợp lệ của một giao dịch mới trước khi nó được thêm vào blockchain. Các cơ chế phổ biến bao gồm Proof of Work (PoW), Proof of Stake (PoS) [6].

- Hợp đồng thông minh (Smart Contracts): Là các chương trình máy tính tự động thực thi các điều khoản của một thỏa thuận khi các điều kiện được xác định trước được đáp ứng [7]. Hợp đồng thông minh giúp tự động hóa các quy trình, giảm thiểu sự can thiệp của con người và tăng cường tính hiệu quả.

Với những ưu điểm vượt trội như tăng cường an ninh thông tin, chống giả mạo dữ liệu, tự động hóa quy trình và nâng cao tính minh bạch, công nghệ blockchain đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như tài chính - ngân hàng, y tế, logistics, quản lý chuỗi cung ứng, và đặc biệt là trong giáo dục và quản lý hành chính công. Trong lĩnh vực giáo dục, blockchain có thể được sử dụng để quản lý hồ sơ học tập, cấp phát văn bằng chứng chỉ, xác thực danh tính và quản lý bản quyền tài liệu học tập [8].

2. Thực trạng và những thách thức trong công tác quản lý đề thi truyền thống tại Trường Chính trị tỉnh Bình Phước

Công tác quản lý đề thi tại Trường Chính trị tỉnh Bình Phước vẫn dựa trên các quy trình truyền thống, chưa được tin học hoá, cũng như số hoá các quy tình để triển khai trên các hệ thống phần mềm: Quy trình thủ công và phụ thuộc vào con người: Việc soạn thảo, duyệt, in ấn, niêm phong, vận chuyển và bảo quản đề thi thường được thực hiện thủ công, qua nhiều khâu và nhiều người tham gia. Điều này làm tăng nguy cơ sai sót do yếu tố con người, đồng thời tạo kẽ hở cho các hành vi tiêu cực gây nguy cơ làm lộ, lọt đề thi. Mặt khác trong quá trình soạn thảo đến khi sử dụng, nếu không có cơ chế kiểm soát chặt chẽ, nội dung đề thi có thể bị can thiệp, chỉnh sửa trái phép, làm ảnh hưởng đến tính khách quan và công bằng của kỳ thi. Việc lưu trữ hồ sơ, biên bản liên quan đến đề thi bằng văn bản giấy hoặc các file lưu trữ rời rạc gây khó khăn cho việc tra cứu, theo dõi lịch sử chỉnh sửa, phiên bản của đề thi và quá trình phân phối.

Những thách thức trên nếu không được giải quyết triệt để có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như: giảm sút chất lượng các kỳ thi, ảnh hưởng đến kết quả đánh giá học viên, làm suy giảm uy tín của nhà trường và gây mất niềm tin trong đội ngũ cán bộ, giảng viên và học viên.

3. Giải pháp ứng dụng công nghệ blockchain trong quản lý đề thi tại Trường Chính trị tỉnh Bình Phước

Dựa trên những đặc tính ưu việt của công nghệ blockchain, tác giả đề xuất mô hình ứng dụng nhằm nâng cao hiệu quả và tính bảo mật trong công tác quản lý đề thi tại Trường Chính trị tỉnh Bình Phước như sau:

- Tạo và mã hóa đề thi: Giảng viên soạn thảo đề thi trên một nền tảng an toàn. Sau khi hoàn thiện, đề thi (dưới dạng file điện tử) sẽ được mã hóa bằng các thuật toán mã hóa mạnh (RSA). Mỗi file đề thi sẽ được gán một mã định danh duy nhất (hash).

- Lưu trữ trên Blockchain: File đề thi đã mã hóa và mã hash của nó sẽ được tải lên và lưu trữ trên một hệ thống blockchain (có thể là một private blockchain hoặc consortium blockchain dành riêng cho nhà trường và các đơn vị liên quan). Mọi thông tin về người tạo, thời gian tạo, phiên bản đều được ghi nhận bất biến.

- Phân quyền truy cập và phê duyệt đề thi: Quyền truy cập vào đề thi được quản lý chặt chẽ thông qua cơ chế phân quyền dựa trên vai trò (ví dụ: giảng viên, trưởng khoa, ban giám hiệu). Quá trình phê duyệt đề thi được thực hiện trực tuyến, với chữ ký số của những người có thẩm quyền được ghi nhận trên blockchain.

- Phân phối đề thi an toàn: Đến thời điểm kỳ thi diễn ra, đề thi đã được mã hóa sẽ được phân phối đến các địa điểm thi hoặc cho người dùng được ủy quyền thông qua hệ thống. Khóa giải mã chỉ được cung cấp ngay trước giờ thi hoặc theo một quy trình bảo mật nghiêm ngặt. Hợp đồng thông minh có thể được sử dụng để tự động hóa việc phân phối theo lịch trình và điều kiện định trước.

- Ghi nhận và lưu trữ: Toàn bộ lịch sử các thao tác liên quan đến đề thi (tạo, sửa đổi (phiên bản mới), phê duyệt, phân phối, truy cập) đều được ghi lại một cách minh bạch và không thể thay đổi trên blockchain, tạo thành một hồ sơ tin cậy.

Công nghệ blockchain là giải pháp giúp chuyển đổi số, công cụ hỗ trợ đội ngũ giảng viên đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; công gnheej Blockchain tạo tiềm năng to lớn để cách mạng hóa công tác quản lý đề thi, giải quyết hiệu quả những thách thức cố hữu của phương pháp truyền thống. Việc ứng dụng blockchain tại Trường Chính trị tỉnh Bình Phước không chỉ giúp tăng cường tính bảo mật, minh bạch và toàn vẹn cho đề thi mà còn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, củng cố uy tín của nhà trường trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay. Mặc dù có những thách thức nhất định trong quá trình triển khai, nhưng với sự quyết tâm, đầu tư đúng đắn và một lộ trình phù hợp, những lợi ích mà blockchain mang lại sẽ tạo đà cho những thành tựu vượt bậc torgn công tác chuyển đổi số tại Trường Chính trị. Việc tiên phong ứng dụng công nghệ blockchain trong quản lý đề thi không chỉ là giải pháp cho một vấn đề cụ thể của nhà trường mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược, sự chủ động trong việc tiếp cận công nghệ mới, phù hợp với chủ trương chuyển đổi số quốc gia và góp phần xây dựng trường học hiện đại, minh bạch và hiệu quả hơn.

Tài liệu tham khảo

[1] World Economic Forum, "Building Block(chain)s for a Better Planet," Geneva, Switzerland, 2018. [Online]. Available: http://www3.weforum.org/docs/WEF_Building_Blockchains.pdf. [Truy cập ngày: 23 tháng 5 năm 2025].

[2] S. Nakamoto, "Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System," www.bitcoin.org, 2008. [Online]. Available: https://bitcoin.org/bitcoin.pdf. [Truy cập ngày: 23 tháng 5 năm 2025].

[3] M. Swan, Blockchain: Blueprint for a New Economy. Sebastopol, CA, USA: O'Reilly Media, 2015.

[4] A. Narayanan, J. Bonneau, E. Felten, A. Miller, and S. Goldfeder, Bitcoin and Cryptocurrency Technologies: A Comprehensive Introduction. Princeton, NJ, USA: Princeton University Press, 2016.

[5] D. Tapscott and A. Tapscott, Blockchain Revolution: How the Technology Behind Bitcoin Is Changing Money, Business, and the World. New York, NY, USA: Portfolio/Penguin, 2016.

[6] K. Christidis and M. Devetsikiotis, "Blockchains and Smart Contracts for the Internet of Things," IEEE Access, vol. 4, pp. 2292-2303, 2016. doi: 10.1109/ACCESS.2016.2566339.

[7] N. Szabo, "Smart Contracts: Building Blocks for Digital Markets," 1996. [Online]. Available: http://www.fon.hum.uva.nl/rob/Courses/InformationInSpeech/CDROM/Literature/LOTwinterschool2006/szabo.best.vwh.net/smart_contracts_2.html. [Truy cập ngày: 23 tháng 5 năm 2025].